In het rapport ‘naar concurrentie van de tap’ stelt SEO dit weekend de verstoorde verhoudingen op de biermarkt aan de orde en roept de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) op om in te grijpen. Een aanvullende oproep aan minister Kamp is op zijn plaats.
Biertje minister?
De vraag is namelijk of de NMa bereid is om aan dit feitelijke machtsmisbruik een einde te maken. De marktmeester houdt er een interpretatie van marktwerking op na die de realiteit ondergeschikt maakt aan de wet. Die strikt juridische benadering van machtsmisbruik, leidt in de praktijk vaak tot verdere verslechtering van verhoudingen. Als de NMa een situatie immers heeft onderzocht en heeft vastgesteld dat er in strikt juridische zin geen sprake is van verboden machtsmisbruik, geeft zij daarmee in feite haar zegen om door te gaan met de praktijken die voor iedere niet-jurist evident marktverstorend zijn.
Zo onderzocht de NMa in 2002 de verhouding tussen Heineken en kroegbazen. Heineken heeft als enige brouwer meer dan 30% marktaandeel en dan is het zelfs voor de NMa duidelijk dat er sprake is van een machtspositie. Dat brouwers met een kleiner marktaandeel minstens zo veel feitelijke macht hebben en gebruiken om hun afnemers uit te knijpen, kan de Nma niet in de wet plaatsen en dus beperkte het onderzoek zich tot Heineken.
Vastgesteld werd dat caféhouders sterk afhankelijk zijn van Heineken omdat de brouwer naast het verkopen van bier, ook buitengewoon actief is in het verstrekken van kredieten, het verhuren van tapinstallaties en het garant staan voor huur. In ruil voor deze aanvullende diensten, eist de brouwerij dat Heineken exclusief wordt getapt. Daarmee verliest de afnemer alle ruimte om over de prijs te onderhandelen waardoor van feitelijke marktwerking die door vraag en aanbod wordt geregeerd, geen sprake is.
Toch was er volgens de NMa geen sprake was van verboden machtsmisbruik omdat de contracten met Heineken opzegbaar zijn. Daarmee gaat de kartelwaakhond straal voorbij aan de feitelijke wurggreep waarin afnemers door hun brouwer worden gehouden. Er is natuurlijk geen sprake van opzegbaarheid van een contract als je daarmee je faillissement tegemoet ziet. En er is ook geen sprake van keuzevrijheid tussen brouwers want, anders dan de NMa suggereert, spelen ook brouwerijen met een kleiner marktaandeel dit spel. Juist daarom is de positie van de afnemer zo benard.
De oproep van SEO om in te grijpen is dus terecht, maar de vraag is of de NMa er gehoor aan zal geven. Aanvullende actie is geboden: laat minister Kamp en NMa-voorzitter Fonteijn samen een biertje gaan drinken en een boom opzetten over hoe het toezicht op de markt moet worden gereorganiseerd. Om ze op weg te helpen: de werkelijkheid is weerbarstiger dan een wetboek kan bevatten. Enfin, dat merken ze wel bij het afrekenen.
Gepubliceerd in het Financieel Dagblad, 16 januari 2013
Je las een blog van Ireen Boon | Trias Politica Advies B.V.
Meer van dit soort blogs lezen? Meld je hieronder aan voor inspirerende artikelen.
