Voor het eerst in jaren is er een aanbesteding voor een windpark op zee waar geen enkel bedrijf op inschreef. Windpark Nederwiek I-A, goed voor stroom voor een miljoen huishoudens, blijft voorlopig een papieren plan. De reden? Te veel risico, te weinig rendement.
Demissionair minister Sophie Hermans noemt het in haar Kamerbrief een tegenvaller, maar wie tussen de regels leest, ziet iets groters: het aanbestedingsmodel voor wind op zee kraakt in zijn voegen.
Van marktwerking naar marktmijding
Sinds 2018 zijn windparken op zee ‘subsidieloos’ aanbesteed. Een knappe prestatie, dachten we toen. Maar de wereld is veranderd. Grondstofprijzen zijn geëxplodeerd, rentes zijn gestegen, en de energietransitie hapert. De industrie verduurzaamt langzamer dan gehoopt, en investeerders zijn terughoudend.
Het resultaat? Geen inschrijvers. Geen businesscase. Geen windpark.
Wat ging hier mis?
Aanbestedingen zijn geen magie. Ze zijn een spel van risico’s, prikkels en vertrouwen. En in dit geval: een spel dat niemand durfde te spelen.
De overheid vroeg de markt om miljarden te investeren, zonder vangnet, in een project op 100 km uit de kust, met onzekere opbrengsten en stijgende kosten. Dat is alsof je iemand vraagt een huis te bouwen op drijfzand, zonder fundering, en dan verbaasd bent dat niemand begint met graven.
Tijd voor herijking
De minister kondigt aan dat subsidies weer mogelijk worden. Dat is verstandig. Maar het is meer dan een financiële kwestie. Dit vraagt om een fundamentele herziening van hoe we publieke doelen via marktmechanismen willen realiseren.
We moeten durven vragen:
- Hoe verdelen we risico’s eerlijker tussen overheid en markt?
- Hoe zorgen we dat aanbestedingen aantrekkelijk blijven voor innovatieve spelers?
- En hoe voorkomen we dat de energietransitie vastloopt op papieren procedures?
Wat kunnen we hiervan leren?
Voor ondernemers: dit laat zien dat zelfs megaprojecten kunnen stranden als de randvoorwaarden niet kloppen. Aanbesteden is geen kwestie van ‘laagste prijs’ of ‘mooiste plan’, maar van strategisch inschatten: wat vraagt de overheid, en wat biedt ze terug?
Voor beleidsmakers: de markt is geen vanzelfsprekendheid. Als je wilt dat bedrijven meedoen, moet je ze ook iets bieden. Zeker in een tijd waarin onzekerheid de norm is.
De wind draait
Windenergie op zee blijft cruciaal. Maar als we willen dat de markt meedoet, moeten we het spel eerlijker spelen. Met realistische eisen, gedeelde risico’s en ruimte voor maatwerk. Want als niemand meer wil bouwen, moeten we niet harder roepen, maar beter luisteren.
Wil je als ondernemer beter leren inschatten of een aanbesteding de moeite waard is? Of als inkoper je concept aanbesteding eens laten tegen lezen met een ondernemersbril? Stuur ons dan een berichtje. We helpen je graag.
Wil je meteen stevig van start?
Kijk dan eens naar onze basistraining Eerste Hulp bij Aanbesteden. In één dag leer je hoe het spel werkt én hoe jij het slim speelt.
